Verkiezingen op Open Beelden

Onlangs lanceerde Beelden voor de Toekomst de website Verkiezingstijden.nl, een website over 27 naoorlogse Nederlandse kabinetten. Ervaar de hoogte- en dieptepunten. De overwinningen, de valpartijen, de nachtelijke debatten, de interviews op het scherpst van de snede. Plaats recente gebeurtenissen in de context van het verleden. Zie het verleden als belangrijke opmaat voor het nu.

Verkiezingstijden.nl is een website met interactieve tijdlijn gevuld met historisch audiovisueel materiaal over de 27 naoorlogse kabinetten. Menig Nederlander zal zich de Nacht van Schmelzer, de Nacht van Wiegel, de diverse scènes van nieuw aangetreden ministers op het bordes van Paleis Soestdijk en de nasleep van de moord op Pim Fortuyn nog kunnen herinneren. Al deze momenten – en veel meer – zijn te zien op Verkiezingstijden.nl.

Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en Nationaal Archief/Spaarnestad Photo selecteerden een ruime hoeveelheid video’s en foto’s uit hun collecties voor Verkiezingstijden.nl. Veel van de video’s op Verkiezingstijden.nl zijn afkomstig van Open Beelden. De video’s hebben een Creative Commons-licentie en zijn daardoor in hun geheel te downloaden en te hergebruiken.

Dit materiaal laat bijvoorbeeld mooi zien dat een kabinetscrisis van alle tijden is. In 1965 diende minister-president V.G.M. Marijnen het ontslag van zijn kabinet in bij Juliana, als gevolg van onenigheid over het omroepbeleid:

Tevens biedt het materiaal een mooie kans om de verkiezingscampagne van nu te vergelijken met bijvoorbeeld die van 1972. Ging het er vroeger echt minder hard aan toe? En welke rol speelde de media toen? Bekijk de volgende compilatie en oordeel zelf:

Verkiezingstijden.nl werd gerealiseerd door Stichting Nederland Kennisland, Beeld en Geluid en Nationaal Archief in het kader van Beelden voor de Toekomst.

Staatssecretaris OC&W noemt Open Beelden als praktijkvoorbeeld van open video

Staatssecretaris van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Marja van Blijsterveldt-Vliegenthart haalt in een recente geschreven reactie op vragen van de SP over de bereikbaarheid van uitzendingen van de publieke omroep via internet Open Beelden aan als een goed voorbeeld van de toepassing van open videostandaarden.

Het gaat hierbij specifiek om de vraag van de SP waarom er bij de NPO niet is gekozen voor een open standaard product voor de site Politiek24 van de NOS. Hierop reageert de staatssecretaris als volgt:

Het actieplan Nederland Open in Verbinding verplicht het gebruik van open standaarden. Voor de standaarden die op de lijst staan voor pas-toe of leg-uit is afgesproken dat overheden ze moeten (gaan) toepassen en zich moeten verantwoorden indien ze daarvan afwijken. Op dit moment staat er nog geen open standaard op de lijst voor het beschikbaar maken van video in een open formaat.

Er zijn wel mogelijkheden om video in open formaat beschikbaar te stellen. Een voorbeeld daarvan is www.openbeelden.nl waar gebruikt wordt gemaakt van het open formaat Ogg Theora voor video. Dit is een initiatief van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Volgens de NPO is op dit moment echter Ogg Theora, maar ook andere producten, als open standaard nog niet geschikt voor een kwalitatief goede en beheersbare grootschalige distributie van video via Internet Protocol.

De NPO blijft daarnaar wel op zoek. In dat verband werkt de NPO samen met het programmabureau Nederland Open in Verbinding en andere partijen aan het tot stand komen van een handreiking multimediaformaten. Deze publicatie kan partijen helpen bij het maken van een goede afweging over het inzetten van formaten. Er zullen bovendien goede praktijkvoorbeelden in worden beschreven voor bijvoorbeeld het publiceren van video op internet via een open standaardproduct.

Bron: Rijksoverheid.nl

In de bovengenoemde handreiking multimediaformaten van Nederland Open in Verbinding zal Open Beelden tevens als praktijktoepasssing een plaats krijgen. Wij zijn trost op deze erkenning en hopen dat onze ervaringen zullen bijdragen aan vervolgstappen van de NPO en andere (semi-)overheidsinstellingen om publieke video zo breed mogelijk beschikbaar te stellen, middels open standaarden.

Opmerkelijke technologieën en uitvindingen

Polygoonjournaals werden vanaf de jaren twintig in de Nederlandse bioscopen vertoond. Onderwerpen uit het dagelijks leven in Nederland onderbouwd met sprekende beelden stonden daarbij hoog in het vaandel. Om het publiek door de jaren heen geboeid te houden moest Polygoon zich blijven vernieuwen. De nieuwste uitvindingen op het gebied van techniek en innovatie waren daarbij een dankbaar onderwerp. Daarbij werd er ook aandacht besteed aan de massaconsumptie van mensen in de ‘eeuw van de automatisering’. Uitvindingen en ontwikkelingen die oplossingen bieden voor het toenemende energieverbruik, vonden vaak hun weg in de journaals.

De aankondigingen van deze nieuwe technieken gingen vaak gepaard met optimisme. Zo werd met enig enthousiasme een nieuw soort elektriciteitsfabriek geïntroduceerd: de kernreactorcentrale te Dodewaard. Waar kernenergie tegenwoordig vaak in een negatief daglicht staat, werd in het nieuwsitem uit 1966 nog geen aandacht besteed aan mogelijke gevaren. De nadruk lag op de nieuwe mogelijkheden: de centrale zou de mensen en hun toenemende energieverbruik immers van alle gemakken voorzien in een tijd van massaconsumptie.

Er werd niet alleen gezocht naar nieuwe methoden om gehoor te geven aan de energievraag van Nederlanders. Steeds meer mensen wisten het vliegveld Schiphol te vinden en het luchtvrachtverkeer groeide gestaag waardoor er meer druk op de schouders van de verkeersleiders kwam te staan. Dit vroeg om betere communicatietechnieken. Met de komst van de radar kon het Nederlandse luchtruim beter in kaart gebracht worden en was voor de verkeersleiders beter te overzien welke vliegtuigen zich waar in de lucht bevonden. In een Polygoonjournaal uit 1951 is te zien hoe de verkeersleider van Schiphol een vliegtuig ‘binnenpraat’ met de hulp van de toen relatief nieuwe radartechniek.

Ook werd er ook aandacht besteed aan opmerkelijke uitvindingen dicht bij huis die het dagelijks leven vergemakkelijkten. Zo werd in 1963 bijvoorbeeld verslag gedaan van de voorloper van de huidige koopzondagen en nachtwinkels: de automatische winkel in Boxtel.

Het steeds meer industrialiserende Nederland verschafte de mensen ook met nieuwe gebruiksvoorwerpen. De technische innovaties die in het Polygoonjournaal werden getoond laten zien hoe snel nieuwe technieken elkaar tegenwoordig opvolgden. Zo werd in 1978 een voorloper van de DVD getoond: de beeldplaat. Zoals vaak in het Polygoonjournaal bevat ook dit item naast het informatieve karakter een komische noot. Gedemonstreerd wordt hoe met een afspeelapparaat geschikt voor beeldplaten, aangesloten op een normale televisie, onder andere vertraagd terugspoelen mogelijk wordt. Hierdoor kunnen de billen van een mannequin die over de catwalk loopt nogmaals in slowmotion worden bekeken. Op deze manier bleef de kijker geboeid kijken naar het Polygoonjournaal.

Indonesië is het Beelden voor de Toekomst jaarthema in 2010

bvdt-indonesie logo

Elk jaar staat binnen het project Beelden voor de Toekomst één thema centraal. Voor 2010 is dat Indonesië. Het hele jaar staan verschillende projecten en activiteiten op het programma waar Indonesië een hoofdrol in speelt.

Aan het mediaplatform Open Beelden, heeft Beeld en Geluid zo’n vijftig items over Indonesië toegevoegd. Uniek beeldmateriaal uit onder andere Polygoonjournaals. Een journaal uit 1927 toont een inzamelingsactie op een landgoed in den Haag voor slachtoffers van een storm In Nederlands- Indië. Maar ook alledaagse beelden van een markt in Batavia en het herstel van een theeplantage eind jaren veertig zijn te zien.

Het Polygoonjournaal deed door de jaren heen regelmatig verslag van de gebeurtenissen in voormalig Nederlands-Indië en Indonesië. In deze reportages kregen de Nederlandse kijkers een beeld van het dagelijks leven in Nederlands-Indië, zoals van de markt in Batavia in 1946:

Naast het dagelijks leven legde het Polygoonjournaal ook de moeizame weg naar onafhankelijkheid vast. Zowel van de politionele acties als de diplomatieke onderhandelingen werd verslag gedaan door het Polygoonjournaal. In 1948 werd bijvoorbeeld verslag gedaan van de ondertekening van het wapenstilstandsverdrag op het Amerikaanse schip ‘Renville’ (vanaf 00:46):

De rijke Indische cultuur kon ook in Nederland op belangstelling rekenen. Zo kon de jeugd van Zeeland, Brabant en Limburg in 1948 kennis maken met de Indische cultuur op een rondreizende tentoonstelling, waarbij o.a. wajangpoppen en de gamelan werden getoond:

Ook na de onafhankelijkheid van Indonesië werd er nog regelmatig verslag gedaan van het leven in Indonesië. Zo levert de opening van een nieuw onderzoeksinstituut voor thee en kina met ontwikkelingshulp van Nederland en de Wereldbank in 1975 fraaie beelden (in kleur) op van de thee- en rijstvelden op West-Java:

Eerste selectie beeldmateriaal volledig op Open Beelden beschikbaar

De eerste selectie van beeldmateriaal voor Open Beelden staat inmiddels geheel online! De 469 items die nu op Open Beelden te vinden zijn, komen voornamelijk uit de Polygoon Hollands Nieuws collectie en enkele uit de RVD collectie. De huidige selectie is grotendeels gecentreerd rond een aantal thema’s, namelijk: stad, zomer, natuur, water, voeding, sport, onderwijs, religie en arbeid. De onderwerpen van de items zijn heel divers, zoals bijvoorbeeld een item over een caravan die ook als boot dienst doet, maar ook beelden van de Tour de France in Nederland of de eerste bewoners van Almere. Het beeldmateriaal beslaat de periode 1919 t/m 1980 en gaat van stom zwart-wit materiaal tot kleurrijke beelden met het karakteristieke commentaar van Philip Bloemendal.

Om een indruk te geven van wat er allemaal te vinden is, een kleine greep uit het aanbod. Uit de vroege jaren, toen er nog geen commentaar onder het beeld zat, komen bijvoorbeeld deze beelden van overstromingen in Ridderkerk en Barendrecht in 1928:

Vanaf de jaren dertig komt er steeds vaker geluid bij het beeld. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt het Polygoonjournaal voornamelijk aangewend als propagandamiddel voor de Duitsers en de NSB. Zo is er in 1941 een serie items genaamd ‘Nederland voedt zichzelf’ waarin propaganda wordt gemaakt voor het nationaalsocialistische idee dat een land in staat moet zijn in zijn eigen voedsel te voorzien:

Na de Tweede Wereldoorlog worden de beelden voorzien van het commentaar van Philip Bloemendal. Met zijn karakteristieke stemgeluid is hij onlosmakelijk verbonden met het Polygoonjournaal:

Vanaf de jaren zeventig worden er ook journaals in kleur gemaakt. Een mooi voorbeeld van de meerwaarde die dit geeft is te zien in de kleurenpracht van de vlinderverzameling van de amateurentomoloog Hermans:

Voor 2009 zijn wij met de toevoeging van de hierboven beschreven selectie even klaar met het toevoegen van materiaal aan Open Beelden. Maar volgend maand wordt het mogelijk om ook als gebruiker materiaal aan Open Beelden toe te voegen. Dit kan materiaal zijn dat gemaakt is op basis van Open Beelden, maar ook eigen werk.

Na de jaarwisseling zullen wij het toevoegen van beeldmateriaal uit ons archief aan Open Beelden hervatten. Daarnaast zullen wij actief samenwerking zoeken met ander collectiehouders, om zo het aanbod op Open Beelden verder te vergroten en meer divers en nog interessanter te maken.

Om de voorbeelden van beeldmateriaal in dit bericht te kunnen bekijken raden wij aan om gebruik te maken van Firefox 3.5, of een andere moderne browser die HTML5 <video> technologie ondersteunt. Internet Explorer e.d. zal de voorbeelden niet kunnen weergeven.

Open Beelden biedt vrij gebruik archiefmateriaal

Persbericht
24 september 2009

OPEN BEELDEN BIEDT VRIJ GEBRUIK ARCHIEFMATERIAAL

Hilversum – Vandaag lanceert Beeld en Geluid Open Beelden, een nieuw open mediaplatform dat toegang biedt tot een selectie archiefmateriaal voor creatief hergebruik. Fragmenten uit deze audiovisuele collecties mogen geremixed worden in nieuwe werken. Gebruikers van Open Beelden kunnen dit nieuwe materiaal vervolgens weer toevoegen aan het platform en daarmee deze beeldbank verder uitbreiden.

Creative Commons
De toegang tot het materiaal op Open Beelden is gebaseerd op het Creative Commons-licentiemodel. Creative Commons biedt auteurs, kunstenaars, wetenschappers en onderwijzers de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan en om werken beschikbaar te stellen aan anderen op een manier die men zelf kiest. Zo worden niet alle rechten (zoals binnen het traditionele auteursrecht het geval is) maar slechts enkele rechten naar keuze voorbehouden.

Deze ‘open’ benadering wordt ook in de techniek van het platform doorgevoerd door gebruik te maken van open formaten, standaarden en softwarecomponenten. Daarbij wordt alle software die in het kader van Open Beelden wordt ontwikkeld tevens als open source-software beschikbaar.

Naast het remixen van archiefbeelden biedt Open Beelden de mogelijkheid om koppelingen met andere informatiebronnen te maken. In het kader van Open Beelden zijn er op dit moment al tientallen Polygoonitems aan lemma’s op de Nederlandstalige Wikipedia toegevoegd. Bijvoorbeeld op het lemma over Almere is de tekstuele beschrijving van de geschiedenis van deze stad voorzien van een audiovisuele illustratie over de eerste bewoners. In samenwerking met Wikimedia Nederland wordt momenteel gekeken hoe Open Beelden in navolging van dit experiment ook op een meer structurele manier een audiovisuele meerwaarde aan Wikipedia kan bijdragen.

Open Beelden is een initiatief van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in samenwerking met Stichting Nederland Kennisland. Op Open Beelden zijn ruim 200 Polygoonitems afkomstig uit het archief van Beeld en Geluid te vinden. De collectie van herbruikbaar materiaal zal de komende jaren flink groeien, wekelijks worden nieuwe werken ge-upload.

Iedereen is zeer welkom om materiaal bij te dragen aan het platform. Hierbij valt te denken aan collectiebeherende instellingen en producenten, maar ook nieuw materiaal dat creatieven gemaakt hebben op basis van het materiaal op Open Beelden.

Presentaties
Het projectteam geeft presentaties over Open Beelden op de volgende evenementen:
•    Vandaag, tijdens PICNIC ’09, verricht Hans Westerhof, programmadirecteur Beelden voor de Toekomst, de officiële lancering van dit mediaplatform met een presentatie tijdens de Creative Commons Special.
•    In het kader van de StrangerAcademy in Amsterdam zullen van 13 tot en met 17 oktober 150 jonge filmmakers in de vorm van workshops hun vaardigheden verbeteren en in een korte tijd een filmproductie te maken. Een van deze workshops staat in het kader van Open Beelden en laat een tiental jonge filmtalenten aan de hand van het hergebruik van archiefbeelden hun eigen verhaal vertellen.

Open Beelden is ontwikkeld in het kader van Beelden voor de Toekomst, dat digitalisering en ontsluiting van audiovisueel erfgoed op grote schaal mogelijk maakt.

Rip!: A Remix Manifesto


Achter de schermen werken wij hard aan het voltooien van het Open Beelden platform en de eerste selectie archiefmateriaal om beschikbaar te stellen wanneer we lanceren. Ondertussen toch even een kort berichtje, om jullie te wijzen op een interessante documentaire die morgen tijdens Het uur van de wolf op Nederland 3 te zien is. Rip! A Remix Manifesto won de publieksprijs tijdens het IDFA 2008 en filmmaker Brett Gaylor was ook spreker tijdens de Open Video Conference waar Open Beelden ook aanwezig was.

Rip! A Remix Manifesto schets hoe een krampachtige handhaving van het auteursrecht in het huidige culturele landschap zorgt voor een rem op innovatie en creatie. Open Beelden heeft precies als doel om met een meer flexibele houding ten opzichte van het auteursrecht – met behulp van Creative Commons licenties – deze ontwikkeling om te draaien en het creatief hergebruik van audiovisueel erfgoed te stimuleren. Het is dan ook zeer bemoedigend dat dit onderwerp ook door de redactie van het Uur van de wolf opgepakt is!

De documentaire ‘Rip! A Remix Manifesto’ toont met veel humor de absurde en schokkende consequenties van het huidige auteursrecht voor particulieren, kunstenaars en wetenschappers. Een hoofdrol is weggelegd voor sample-artiest Girl Talk. Zijn opzwepende composities bestaan uit bewerkte fragmenten van bestaande muziek en als hij alle rechten daarvoor zou afkopen, zou hij miljoenen kwijt zijn. Zijn daarom ‘illegale’ optredens tonen de kunst van het sampelen en roepen vragen op over creatieve vrijheid in een tijd waarin grote mediabedrijven als TimeWarner en Disney het grootste deel van ons intellectuele eigendom bezitten.
Bron: NPS

Stageonderzoek creatief hergebruik materiaal omroepen

Sinds februari ben ik als stagiaire  van de MA-opleiding Nieuw Media en Digitale Cultuur (Universiteit Utrecht) betrokken bij Open Beelden. Binnen dit project zal ik een onderzoek uitvoeren, waarvan het doel is Nederlandse omroepen aan te moedigen met Creative Commons-licenties te experimenteren. Het onderzoek zal zich met name richten op de drijfveren voor omroepen om mediacontent onder een Creative Commons-licentie op het platform vrij te geven. Daarnaast zal ik een stappenplan opstellen om het praktisch mogelijk te maken voor een omroep om bepaalde content onder een Creative Commons-licentie vrij te geven.

Op dit moment is de selectie van en zoektocht naar materiaal voor het platform in volle gang. In eerste instantie zal er daarbij voornamelijk content uit het eigen archief van Beeld en Geluid geselecteerd worden. Het is echter interessant te onderzoeken in hoeverre het mogelijk is om nieuwe, andere content onder een Creative Commons-licentie beschikbaar te stellen voor creatief hergebruik. Het aantrekken van nieuw materiaal naast het eigen archiefmateriaal is wenselijk om een zo breed mogelijk publiek aan te kunnen trekken voor een langere periode. Ook kunnen daardoor aanvullende innovatieve toepassingen ontstaan, die nieuwe mogelijkheden opleveren.

Om de drijfveren voor zowel Beeld en Geluid als de omroepen voor het Open Beelden project in kaart te brengen zal ook in worden gegaan op de vraag hoe en waar gedurende het productieproces van mediaproducties waarde wordt gecreëerd. Aangetoond zal worden dat waarde niet middels een rechtlijnig proces tot stand komt, maar ontstaat op verschillende plaatsen binnen een netwerk van verschillende actoren. De drijfveren voor omroepen zullen met name onderzocht worden vanuit een bedrijfsmatig/economisch, kwaliteits- en ideologisch perspectief.

Ook zullen gesprekken gevoerd worden met medewerkers van het Creative Commons-project bij de Duitse omroep NDR, om te achterhalen hoe het project in Duitsland is opgezet. Buiten Nederland is er al herhaaldelijk door omroepen geëxperimenteerd met de mogelijkheden van Creative Commons-licenties. Zo gaf de Duitse omroep NDR in 2007 twee tv-programma’s onder Creative Commons vrij: het mediamagazine ‘Zapp’ en het satirische programma ‘Extra 3’. Een belangrijke drijfveer is volgens NDR het gegeven dat kijkers via een omroepvergoeding al meebetaald hebben aan de inhoud van uitzendingen. De internetgebruiker kan de vrijgegeven programma’s kopiëren, verspreiden en publiekelijk beschikbaar maken, wel moeten de NDR als maker vermeld worden, en commercieel gebruik en of afgeleide werken zijn niet toegestaan. Ook de Arabische nieuwszender Al Jazeera, heeft onder de naam Al Jazeera Creative Commons Repository materiaal geselecteerd dat via cc.aljazeera.net vrijgegeven wordt. Uiteindelijk zal er een gesprek plaatsvinden met omroepen waarbij de drijfveren en mogelijkheden om een (deel van een) programma onder een Creative Commons licentie op het Open Beelden platform te zetten, besproken zullen worden.

Het project zal tevens binnen een bredere context geplaatst worden. De gebruiker binnen de hedendaagse online participatiecultuur consumeert niet alleen mediacontent, maar produceert ook zelf. De ontwikkeling van applicaties als peer-to-peer programma’s hebben er daarnaast voor gezorgd dat de bovengenoemde ‘prosumer’ steeds makkelijker aan mediacontent kan komen. Parallel aan deze ontwikkelingen heerst er op het internet een steeds kleiner wordend begrip voor het auteursrecht, waarbij toegang tot informatie als het ware geclaimd wordt. Hierdoor ontstaat er een steeds groter wordend spanningsveld tussen het auteursrecht en toegang tot informatie. Kritiek op het auteursrecht komt echter niet enkel vanuit de illegale up- en downloadershoek, ook voorstanders van het auteursrecht erkennen de in zekere mate beperkte houdbaarheid van het auteursrecht. Hierdoor ontstaat een steeds grotere roep om een aanpassing van het auteursrecht binnen het digitale domein. Creative Commons is een reactie op deze roep om aanpassing. Het Open Beelden project bouwt daarbij niet alleen voort op de behoeften van de ‘prosumer,’ maar tracht tevens de behoeften van de maker van een creatief werk en de behoeften van de gebruiker van een creatief werk in overeenstemming te brengen.

Inge van Beekum is 22 jaar en masterstudente Nieuwe Media en Digitale Cultuur aan de Universiteit Utrecht. Het onderzoek in het kader van Open Beelden is onderdeel van de afstudeerstage. De betrokkenheid bij projecten rondom de digitalisering van de collecties van Beeld en Geluid ziet zij als een interessante aanvulling op de eerder opgedane theoretische en praktische kennis op het gebied van nieuwe media en het auteursrecht. Met name de aandacht voor creatief hergebruik van open content, en het aftasten van de mogelijkheden van Creative Commons-licenties, ziet zij als een interessante praktijkervaring.

Ontwikkeling Open Beelden van start

Na een verkenning van verschillende open source (media)platformen is voor de ontwikkeling van Open Beelden de keuze gevallen op MMBase. Aan deze keuze lagen een aantal argumenten ten grondslag, waaronder de aanwezigheid van gespecialiseerde ontwikkelaars in Nederland, de volwassenheid van het platform en de huidige gebruikersgroep (in het bijzonder de vele publieke omroepen).

Op de keuze voor MMBase volgde de keuze voor ontwikkelaar André van Toly, d+g design. Dit bedrijf heeft meer dan vijftien jaar ervaring met het bouwen van internetapplicaties en maakt hierbij sinds 2001 uitsluitend gebruik van MMBase. André van Toly werkte eerder voor GroenLinks, Milieudefensie, Ilse (Nu.nl), ICTU (Overheid.nl) en verschillende omroepen. Daarnaast – en niet onbelangrijk – is André van Toly nauw betrokken bij de open source gemeenschap rond MMBase.

Momenteel werkt André van Toly, d+g design in nauwe samenwerking met Beeld en Geluid en Kennisland aan het functioneel ontwerp voor Open Beelden, om medio april met de daadwerkelijke ontwikkeling van start te gaan. In juni wordt de eerste versie van Open Beelden feestelijk gelanceerd.