Alle berichten van Inge van Beekum

Stageonderzoek creatief hergebruik materiaal omroepen

Sinds februari ben ik als stagiaire  van de MA-opleiding Nieuw Media en Digitale Cultuur (Universiteit Utrecht) betrokken bij Open Beelden. Binnen dit project zal ik een onderzoek uitvoeren, waarvan het doel is Nederlandse omroepen aan te moedigen met Creative Commons-licenties te experimenteren. Het onderzoek zal zich met name richten op de drijfveren voor omroepen om mediacontent onder een Creative Commons-licentie op het platform vrij te geven. Daarnaast zal ik een stappenplan opstellen om het praktisch mogelijk te maken voor een omroep om bepaalde content onder een Creative Commons-licentie vrij te geven.

Op dit moment is de selectie van en zoektocht naar materiaal voor het platform in volle gang. In eerste instantie zal er daarbij voornamelijk content uit het eigen archief van Beeld en Geluid geselecteerd worden. Het is echter interessant te onderzoeken in hoeverre het mogelijk is om nieuwe, andere content onder een Creative Commons-licentie beschikbaar te stellen voor creatief hergebruik. Het aantrekken van nieuw materiaal naast het eigen archiefmateriaal is wenselijk om een zo breed mogelijk publiek aan te kunnen trekken voor een langere periode. Ook kunnen daardoor aanvullende innovatieve toepassingen ontstaan, die nieuwe mogelijkheden opleveren.

Om de drijfveren voor zowel Beeld en Geluid als de omroepen voor het Open Beelden project in kaart te brengen zal ook in worden gegaan op de vraag hoe en waar gedurende het productieproces van mediaproducties waarde wordt gecreëerd. Aangetoond zal worden dat waarde niet middels een rechtlijnig proces tot stand komt, maar ontstaat op verschillende plaatsen binnen een netwerk van verschillende actoren. De drijfveren voor omroepen zullen met name onderzocht worden vanuit een bedrijfsmatig/economisch, kwaliteits- en ideologisch perspectief.

Ook zullen gesprekken gevoerd worden met medewerkers van het Creative Commons-project bij de Duitse omroep NDR, om te achterhalen hoe het project in Duitsland is opgezet. Buiten Nederland is er al herhaaldelijk door omroepen geëxperimenteerd met de mogelijkheden van Creative Commons-licenties. Zo gaf de Duitse omroep NDR in 2007 twee tv-programma’s onder Creative Commons vrij: het mediamagazine ‘Zapp’ en het satirische programma ‘Extra 3’. Een belangrijke drijfveer is volgens NDR het gegeven dat kijkers via een omroepvergoeding al meebetaald hebben aan de inhoud van uitzendingen. De internetgebruiker kan de vrijgegeven programma’s kopiëren, verspreiden en publiekelijk beschikbaar maken, wel moeten de NDR als maker vermeld worden, en commercieel gebruik en of afgeleide werken zijn niet toegestaan. Ook de Arabische nieuwszender Al Jazeera, heeft onder de naam Al Jazeera Creative Commons Repository materiaal geselecteerd dat via cc.aljazeera.net vrijgegeven wordt. Uiteindelijk zal er een gesprek plaatsvinden met omroepen waarbij de drijfveren en mogelijkheden om een (deel van een) programma onder een Creative Commons licentie op het Open Beelden platform te zetten, besproken zullen worden.

Het project zal tevens binnen een bredere context geplaatst worden. De gebruiker binnen de hedendaagse online participatiecultuur consumeert niet alleen mediacontent, maar produceert ook zelf. De ontwikkeling van applicaties als peer-to-peer programma’s hebben er daarnaast voor gezorgd dat de bovengenoemde ‘prosumer’ steeds makkelijker aan mediacontent kan komen. Parallel aan deze ontwikkelingen heerst er op het internet een steeds kleiner wordend begrip voor het auteursrecht, waarbij toegang tot informatie als het ware geclaimd wordt. Hierdoor ontstaat er een steeds groter wordend spanningsveld tussen het auteursrecht en toegang tot informatie. Kritiek op het auteursrecht komt echter niet enkel vanuit de illegale up- en downloadershoek, ook voorstanders van het auteursrecht erkennen de in zekere mate beperkte houdbaarheid van het auteursrecht. Hierdoor ontstaat een steeds grotere roep om een aanpassing van het auteursrecht binnen het digitale domein. Creative Commons is een reactie op deze roep om aanpassing. Het Open Beelden project bouwt daarbij niet alleen voort op de behoeften van de ‘prosumer,’ maar tracht tevens de behoeften van de maker van een creatief werk en de behoeften van de gebruiker van een creatief werk in overeenstemming te brengen.

Inge van Beekum is 22 jaar en masterstudente Nieuwe Media en Digitale Cultuur aan de Universiteit Utrecht. Het onderzoek in het kader van Open Beelden is onderdeel van de afstudeerstage. De betrokkenheid bij projecten rondom de digitalisering van de collecties van Beeld en Geluid ziet zij als een interessante aanvulling op de eerder opgedane theoretische en praktische kennis op het gebied van nieuwe media en het auteursrecht. Met name de aandacht voor creatief hergebruik van open content, en het aftasten van de mogelijkheden van Creative Commons-licenties, ziet zij als een interessante praktijkervaring.