Categoriearchief: Materiaal

Podiumkunsten in Nederland: podiumkunstenaars door de jaren heen

Materiaal, , , , ,

Zo klein als Nederland is, zo groot is de vrijheid voor ‘podiumkunstenaars’ vaak geweest. Binnen allerlei kunstdisciplines is er door de jaren heen ruimte geweest voor artiesten om zichzelf te ontplooien voor een groot publiek. Al in 1958 kreeg de veertienjarige violist Dick Bor de kans om als solist uit te komen voor het Nationaal Jeugd Orkest (tegenwoordig Nederlandse Orkest- en Ensemble-Academie) tijdens een concert in het Kurhaus te Scheveningen. Dit concert werd gehouden in het kader van het Holland Festival, een inmiddels jaarlijks terugkerend evenement dat in Amsterdam gehouden wordt en een platform vormt voor alle vormen van zowel Nederlandse als internationale podiumkunsten.

Niet alleen het Nederlandse Jeugd Orkest is een kweekvijver voor toneelkunstenaars gebleken. Al sinds 1888 heeft het vooraanstaande Koninklijk Concertgebouworkest (KCO) vele generaties getalenteerde musici voortgebracht. Het KCO wordt wereldwijd erkend als een vooraanstaand symfonieorkest en het is dan ook niet verwonderlijk dat internationale podiumkunstenaars door de jaren heen graag samen wilden werken met het KCO. In 1946 reisde de befaamde Duitse dirigent Bruno Walter op 71-jarige leeftijd af naar Amsterdam om met het Koninklijk Concertgebouworkest te repeteren. Na jaren vertrouweling te zijn geweest van grootmeester Gustav Mahler, was de keuze van Walter voor het repertoire van de samenwerking met het KCO snel gekozen: Mahlers Vierde Symfonie.

Het harmonische samenspel tussen verschillende artiesten inspireerde niet alleen de sector van de podiumkunsten. Ook de overheid zag het maatschappelijk belang in van de schone kunsten en eind jaren ’40 wordt de Raad voor de Kunst (tegenwoordig Raad voor Cultuur) opgericht met het doel de overheid te adviseren op het gebied van kunstbeleid in de sectoren filmkunst, theater, muziek, beeldende kunsten en letterkunde. In 1956 wordt op feestelijke wijze in Den Haag de raad geïnstalleerd door minister Jozef Cals van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. De posities binnen de raad worden bekleed door prominenten uit de vijf sectoren van de schone kunsten. Zo kreeg onder andere balletdanseres Sonia Gaskell de sector theater onder haar hoede.

Koning Winter

Materiaal,

In december liet Koning Winter zich weer flink gelden in Nederland. De schaatsen konden weer uit het vet worden gehaald, er werden sneeuwpoppen gemaakt en hier en daar zelfs geskied. De vorst zorgde niet alleen voor vermaak, het zorgde ook voor een hoop overlast, niet in de laatste plaats in het verkeer. Op Open Beelden is nu een selectie video’s toegevoegd die een beeld geeft van winter in Nederland door de jaren heen.

Daarin is te zien dat grote hoeveelheden sneeuw vaker voor overlast zorgden. In de beruchte winter van 1979 waren delen van Nederland compleet ingesneeuwd. Een sneeuwstorm zorgde ervoor dat de sneeuw soms metershoog opwaaide. Dit had onder andere tot gevolg dat auto’s strandden, Schiphol tijdelijk werd gesloten en treinverkeer vrijwel onmogelijk werd. Het leger moest er uiteindelijk aan te pas komen om bepaalde delen van Nederland weer bereikbaar te maken. Het item uit het Polygoonjournaal geeft een beeld van de problemen:

De sneeuw en vorst gaf echter niet alleen problemen, het zorgde ook voor een hoop vertier. In verschillende items uit het Polygoonjournaal is te zien hoe de Nederlanders zich vermaken in de sneeuw en op het ijs. Zo zien we bijvoorbeeld sleeën, schaatsen, ijszeilen en zelfs skiën in Nederland. In 1929 bleek het ijs zelfs sterk genoeg om er een kermis op te houden. We zien mensen dansen op het ijs, een draaiorgel en zelfs een zweefmolen:

Toch is een winter in Nederland niet compleet zonder de tocht der tochten: de Elfstedentocht. Op Open Beelden is nu een Polygoonitem over de Elfstedentocht van 1933 toegevoegd. Deze tocht had twee winnaars die tegelijkertijd over de finish kwamen, Sipke Castelein en Abe de Vries. Na de finish stonden ze nog kort de verslaggever van het Polygoonjournaal te woord:

Naast veel beelden van sneeuw en ijs ook aandacht voor winterse mode. Enkele dames showen voor het Polygoonjournaal de nieuwste mode voor het skiseizoen van 1959. Daarin zien we veel streepjes, de elastische pantalon, de splitsbare capuchon een jasje met ijspegelmotief. Naast kleding voor in de sneeuw, is er ook aandacht voor après-skikleding. Daarmee staat men er volgens Philip Bloemendal ‘in ieder wintersportoord uitstekend op’:

Artikel over Open Beelden in de Spreek’buis

Materiaal, Nieuws, , ,

Deze maand verscheen er een uitgebreid achtergrondartikel over Open Beelden in de Spreek’buis (vakblad voor omroepmedewerkers):

Duizend filmpjes vrij beschikbaar op Open Beelden

De website openbeelden.nl vierde onlangs een bescheiden mijlpaal. Op het open mediaplatform van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en Nederland Kennisland staan meer dan duizend items uit historische Polygoon Journaals. Vrij toegankelijk voor hergebruik onder Creative Commons licentie. Een begin. ‘Er is nog 700 duizend uur ander beeldmateriaal. Dat zou er – mits rechtentechnisch mogelijk – allemaal op moeten,’ zegt Harry Verwayen van Europeana.

Open Beelden is in feite een interessant bijproduct van de grootscheepse digitalisering van een omvangrijk deel van alle beeldmateriaal dat in de Nederlandse archiefkasten ligt. ‘Samen met het Nationaal Archief en het Eye Film Instituut – het voormalige Filmmuseum – zijn we daar drie jaar geleden mee begonnen,’ zegt Maarten Brinkerink van Beeld en Geluid. ‘Digitalisering van het filmmateriaal was noodzakelijk omdat een groot deel van onze collectie kapot ligt te gaan. Het verzuurt en eet zichzelf op.’

Inmiddels is de digitalisering van Beelden voor de Toekomst, gefinancierd uit het Fonds Economische Structuurversterking, ongeveer halverwege. Maar dat is voor de ‘archivisten’ niet voldoende. Zij vinden dat het materiaal ook zoveel mogelijk vrij beschikbaar moet zijn, bijvoorbeeld voor hergebruik door filmmakers en journalisten en het algemene publiek.

BRON: Jeroen Dirks in Spreek’buis

Lees hier het complete achtergrondartikel.

Polygoon spant de kroon, ook in toon!

Materiaal,

Ter gelegenheid van de wereldwijde audiovisuele erfgoeddag en om het toevoegen van de duizendste video te vieren zijn enkele bijzondere video’s toegevoegd aan Open Beelden. Deze video’s afkomstig uit de  Polygooncollectie van Beeld en Geluid gaan over de komst van de eerste Polygoonjournaals met geluid.

Vanaf 1922 kon het publiek de bekende Polygoon bioscoopjournaals zien in de Nederlandse bioscopen. Die eerste jaren moest het Nederlandse bioscooppubliek het echter nog stellen zonder Nederlands commentaar. Het nieuws van eigen bodem was stom en de items die geïmporteerd waren uit het buitenland bevatten buitenlands commentaar. Bijna tien jaar na het eerste Polygoonjournaal kwam daar verandering in. Op 29 mei 1931 toonde Polygoon de eerste Nederlandse film met geluid in de bioscopen. Niet snel daarna werd ook het bekende Polygoon Hollands Nieuws-journaals van Nederlands commentaar voorzien. Voorafgaand aan het eerste Polygoon Hollands Nieuws werden er aantal proefopnamen gemaakt. De directeur van de filmfabriek Polgygoon, dhr. B.D. Ochse, las als test voor de geluidsfilm een aantal teksten voor:

Om de komst van het Polygoon Hollands Nieuws met geluid luister bij te zetten werden een aantal prominenten uit de filmwereld gevraagd om een speech te houden. Dhr. D. van Staveren, hoofd van de Centrale Commissie Filmkeuring, sprak op film zijn blijdschap uit voor de komst van de geluidsfilm. Hij ageerde daarbij tegen “allerlei vreemde insluipsels in de Nederlandse taal”, die hij vooral aan de Amerikaanse geluidsfilm wijdde:

Naast dhr. van Staveren, werd ook de voorzitter van de Nederlandse Bioscoopbond, dhr. David Hamburger jr., gevraagd iets over de komst van de geluidsfilm te zeggen. Ook hij is verheugd dat hij de buitenlandse actualiteiten nu net zo goed kan volgens als de Duits-, Frans- en Engelssprekende bewoners van het land. Volgens hem is de komst van het Polygoon Hollands Nieuws met geluid dan ook “een uitkomst”:

Tot slot nog een opname van dhr. Ochse waarin hij de geluidsfilm aankondigt en alvast mijmert over de toegevoegde waarde die dit zal betekenen voor het volgen van een voetbalwedstrijd. Die zal nu “in de volheid zijne gonzende geluiden de bioscoopzaal binnendringen”:

Verkiezingen op Open Beelden

Materiaal, Nieuws, ,

Onlangs lanceerde Beelden voor de Toekomst de website Verkiezingstijden.nl, een website over 27 naoorlogse Nederlandse kabinetten. Ervaar de hoogte- en dieptepunten. De overwinningen, de valpartijen, de nachtelijke debatten, de interviews op het scherpst van de snede. Plaats recente gebeurtenissen in de context van het verleden. Zie het verleden als belangrijke opmaat voor het nu.

Verkiezingstijden.nl is een website met interactieve tijdlijn gevuld met historisch audiovisueel materiaal over de 27 naoorlogse kabinetten. Menig Nederlander zal zich de Nacht van Schmelzer, de Nacht van Wiegel, de diverse scènes van nieuw aangetreden ministers op het bordes van Paleis Soestdijk en de nasleep van de moord op Pim Fortuyn nog kunnen herinneren. Al deze momenten – en veel meer – zijn te zien op Verkiezingstijden.nl.

Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en Nationaal Archief/Spaarnestad Photo selecteerden een ruime hoeveelheid video’s en foto’s uit hun collecties voor Verkiezingstijden.nl. Veel van de video’s op Verkiezingstijden.nl zijn afkomstig van Open Beelden. De video’s hebben een Creative Commons-licentie en zijn daardoor in hun geheel te downloaden en te hergebruiken.

Dit materiaal laat bijvoorbeeld mooi zien dat een kabinetscrisis van alle tijden is. In 1965 diende minister-president V.G.M. Marijnen het ontslag van zijn kabinet in bij Juliana, als gevolg van onenigheid over het omroepbeleid:

Tevens biedt het materiaal een mooie kans om de verkiezingscampagne van nu te vergelijken met bijvoorbeeld die van 1972. Ging het er vroeger echt minder hard aan toe? En welke rol speelde de media toen? Bekijk de volgende compilatie en oordeel zelf:

Verkiezingstijden.nl werd gerealiseerd door Stichting Nederland Kennisland, Beeld en Geluid en Nationaal Archief in het kader van Beelden voor de Toekomst.

Opmerkelijke technologieën en uitvindingen

Materiaal, , , , , , ,

Polygoonjournaals werden vanaf de jaren twintig in de Nederlandse bioscopen vertoond. Onderwerpen uit het dagelijks leven in Nederland onderbouwd met sprekende beelden stonden daarbij hoog in het vaandel. Om het publiek door de jaren heen geboeid te houden moest Polygoon zich blijven vernieuwen. De nieuwste uitvindingen op het gebied van techniek en innovatie waren daarbij een dankbaar onderwerp. Daarbij werd er ook aandacht besteed aan de massaconsumptie van mensen in de ‘eeuw van de automatisering’. Uitvindingen en ontwikkelingen die oplossingen bieden voor het toenemende energieverbruik, vonden vaak hun weg in de journaals.

De aankondigingen van deze nieuwe technieken gingen vaak gepaard met optimisme. Zo werd met enig enthousiasme een nieuw soort elektriciteitsfabriek geïntroduceerd: de kernreactorcentrale te Dodewaard. Waar kernenergie tegenwoordig vaak in een negatief daglicht staat, werd in het nieuwsitem uit 1966 nog geen aandacht besteed aan mogelijke gevaren. De nadruk lag op de nieuwe mogelijkheden: de centrale zou de mensen en hun toenemende energieverbruik immers van alle gemakken voorzien in een tijd van massaconsumptie.

Er werd niet alleen gezocht naar nieuwe methoden om gehoor te geven aan de energievraag van Nederlanders. Steeds meer mensen wisten het vliegveld Schiphol te vinden en het luchtvrachtverkeer groeide gestaag waardoor er meer druk op de schouders van de verkeersleiders kwam te staan. Dit vroeg om betere communicatietechnieken. Met de komst van de radar kon het Nederlandse luchtruim beter in kaart gebracht worden en was voor de verkeersleiders beter te overzien welke vliegtuigen zich waar in de lucht bevonden. In een Polygoonjournaal uit 1951 is te zien hoe de verkeersleider van Schiphol een vliegtuig ‘binnenpraat’ met de hulp van de toen relatief nieuwe radartechniek.

Ook werd er ook aandacht besteed aan opmerkelijke uitvindingen dicht bij huis die het dagelijks leven vergemakkelijkten. Zo werd in 1963 bijvoorbeeld verslag gedaan van de voorloper van de huidige koopzondagen en nachtwinkels: de automatische winkel in Boxtel.

Het steeds meer industrialiserende Nederland verschafte de mensen ook met nieuwe gebruiksvoorwerpen. De technische innovaties die in het Polygoonjournaal werden getoond laten zien hoe snel nieuwe technieken elkaar tegenwoordig opvolgden. Zo werd in 1978 een voorloper van de DVD getoond: de beeldplaat. Zoals vaak in het Polygoonjournaal bevat ook dit item naast het informatieve karakter een komische noot. Gedemonstreerd wordt hoe met een afspeelapparaat geschikt voor beeldplaten, aangesloten op een normale televisie, onder andere vertraagd terugspoelen mogelijk wordt. Hierdoor kunnen de billen van een mannequin die over de catwalk loopt nogmaals in slowmotion worden bekeken. Op deze manier bleef de kijker geboeid kijken naar het Polygoonjournaal.

Indonesië is het Beelden voor de Toekomst jaarthema in 2010

Materiaal, Nieuws, , ,

bvdt-indonesie logo

Elk jaar staat binnen het project Beelden voor de Toekomst één thema centraal. Voor 2010 is dat Indonesië. Het hele jaar staan verschillende projecten en activiteiten op het programma waar Indonesië een hoofdrol in speelt.

Aan het mediaplatform Open Beelden, heeft Beeld en Geluid zo’n vijftig items over Indonesië toegevoegd. Uniek beeldmateriaal uit onder andere Polygoonjournaals. Een journaal uit 1927 toont een inzamelingsactie op een landgoed in den Haag voor slachtoffers van een storm In Nederlands- Indië. Maar ook alledaagse beelden van een markt in Batavia en het herstel van een theeplantage eind jaren veertig zijn te zien.

Het Polygoonjournaal deed door de jaren heen regelmatig verslag van de gebeurtenissen in voormalig Nederlands-Indië en Indonesië. In deze reportages kregen de Nederlandse kijkers een beeld van het dagelijks leven in Nederlands-Indië, zoals van de markt in Batavia in 1946:

Naast het dagelijks leven legde het Polygoonjournaal ook de moeizame weg naar onafhankelijkheid vast. Zowel van de politionele acties als de diplomatieke onderhandelingen werd verslag gedaan door het Polygoonjournaal. In 1948 werd bijvoorbeeld verslag gedaan van de ondertekening van het wapenstilstandsverdrag op het Amerikaanse schip ‘Renville’ (vanaf 00:46):

De rijke Indische cultuur kon ook in Nederland op belangstelling rekenen. Zo kon de jeugd van Zeeland, Brabant en Limburg in 1948 kennis maken met de Indische cultuur op een rondreizende tentoonstelling, waarbij o.a. wajangpoppen en de gamelan werden getoond:

Ook na de onafhankelijkheid van Indonesië werd er nog regelmatig verslag gedaan van het leven in Indonesië. Zo levert de opening van een nieuw onderzoeksinstituut voor thee en kina met ontwikkelingshulp van Nederland en de Wereldbank in 1975 fraaie beelden (in kleur) op van de thee- en rijstvelden op West-Java:

Eerste selectie beeldmateriaal volledig op Open Beelden beschikbaar

Materiaal, , , , , , ,

De eerste selectie van beeldmateriaal voor Open Beelden staat inmiddels geheel online! De 469 items die nu op Open Beelden te vinden zijn, komen voornamelijk uit de Polygoon Hollands Nieuws collectie en enkele uit de RVD collectie. De huidige selectie is grotendeels gecentreerd rond een aantal thema’s, namelijk: stad, zomer, natuur, water, voeding, sport, onderwijs, religie en arbeid. De onderwerpen van de items zijn heel divers, zoals bijvoorbeeld een item over een caravan die ook als boot dienst doet, maar ook beelden van de Tour de France in Nederland of de eerste bewoners van Almere. Het beeldmateriaal beslaat de periode 1919 t/m 1980 en gaat van stom zwart-wit materiaal tot kleurrijke beelden met het karakteristieke commentaar van Philip Bloemendal.

Om een indruk te geven van wat er allemaal te vinden is, een kleine greep uit het aanbod. Uit de vroege jaren, toen er nog geen commentaar onder het beeld zat, komen bijvoorbeeld deze beelden van overstromingen in Ridderkerk en Barendrecht in 1928:

Vanaf de jaren dertig komt er steeds vaker geluid bij het beeld. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt het Polygoonjournaal voornamelijk aangewend als propagandamiddel voor de Duitsers en de NSB. Zo is er in 1941 een serie items genaamd ‘Nederland voedt zichzelf’ waarin propaganda wordt gemaakt voor het nationaalsocialistische idee dat een land in staat moet zijn in zijn eigen voedsel te voorzien:

Na de Tweede Wereldoorlog worden de beelden voorzien van het commentaar van Philip Bloemendal. Met zijn karakteristieke stemgeluid is hij onlosmakelijk verbonden met het Polygoonjournaal:

Vanaf de jaren zeventig worden er ook journaals in kleur gemaakt. Een mooi voorbeeld van de meerwaarde die dit geeft is te zien in de kleurenpracht van de vlinderverzameling van de amateurentomoloog Hermans:

Voor 2009 zijn wij met de toevoeging van de hierboven beschreven selectie even klaar met het toevoegen van materiaal aan Open Beelden. Maar volgend maand wordt het mogelijk om ook als gebruiker materiaal aan Open Beelden toe te voegen. Dit kan materiaal zijn dat gemaakt is op basis van Open Beelden, maar ook eigen werk.

Na de jaarwisseling zullen wij het toevoegen van beeldmateriaal uit ons archief aan Open Beelden hervatten. Daarnaast zullen wij actief samenwerking zoeken met ander collectiehouders, om zo het aanbod op Open Beelden verder te vergroten en meer divers en nog interessanter te maken.

Om de voorbeelden van beeldmateriaal in dit bericht te kunnen bekijken raden wij aan om gebruik te maken van Firefox 3.5, of een andere moderne browser die HTML5 <video> technologie ondersteunt. Internet Explorer e.d. zal de voorbeelden niet kunnen weergeven.

Stageonderzoek creatief hergebruik materiaal omroepen

Materiaal, , , , , , , , ,

Sinds februari ben ik als stagiaire  van de MA-opleiding Nieuw Media en Digitale Cultuur (Universiteit Utrecht) betrokken bij Open Beelden. Binnen dit project zal ik een onderzoek uitvoeren, waarvan het doel is Nederlandse omroepen aan te moedigen met Creative Commons-licenties te experimenteren. Het onderzoek zal zich met name richten op de drijfveren voor omroepen om mediacontent onder een Creative Commons-licentie op het platform vrij te geven. Daarnaast zal ik een stappenplan opstellen om het praktisch mogelijk te maken voor een omroep om bepaalde content onder een Creative Commons-licentie vrij te geven.

Op dit moment is de selectie van en zoektocht naar materiaal voor het platform in volle gang. In eerste instantie zal er daarbij voornamelijk content uit het eigen archief van Beeld en Geluid geselecteerd worden. Het is echter interessant te onderzoeken in hoeverre het mogelijk is om nieuwe, andere content onder een Creative Commons-licentie beschikbaar te stellen voor creatief hergebruik. Het aantrekken van nieuw materiaal naast het eigen archiefmateriaal is wenselijk om een zo breed mogelijk publiek aan te kunnen trekken voor een langere periode. Ook kunnen daardoor aanvullende innovatieve toepassingen ontstaan, die nieuwe mogelijkheden opleveren.

Om de drijfveren voor zowel Beeld en Geluid als de omroepen voor het Open Beelden project in kaart te brengen zal ook in worden gegaan op de vraag hoe en waar gedurende het productieproces van mediaproducties waarde wordt gecreëerd. Aangetoond zal worden dat waarde niet middels een rechtlijnig proces tot stand komt, maar ontstaat op verschillende plaatsen binnen een netwerk van verschillende actoren. De drijfveren voor omroepen zullen met name onderzocht worden vanuit een bedrijfsmatig/economisch, kwaliteits- en ideologisch perspectief.

Ook zullen gesprekken gevoerd worden met medewerkers van het Creative Commons-project bij de Duitse omroep NDR, om te achterhalen hoe het project in Duitsland is opgezet. Buiten Nederland is er al herhaaldelijk door omroepen geëxperimenteerd met de mogelijkheden van Creative Commons-licenties. Zo gaf de Duitse omroep NDR in 2007 twee tv-programma’s onder Creative Commons vrij: het mediamagazine ‘Zapp’ en het satirische programma ‘Extra 3’. Een belangrijke drijfveer is volgens NDR het gegeven dat kijkers via een omroepvergoeding al meebetaald hebben aan de inhoud van uitzendingen. De internetgebruiker kan de vrijgegeven programma’s kopiëren, verspreiden en publiekelijk beschikbaar maken, wel moeten de NDR als maker vermeld worden, en commercieel gebruik en of afgeleide werken zijn niet toegestaan. Ook de Arabische nieuwszender Al Jazeera, heeft onder de naam Al Jazeera Creative Commons Repository materiaal geselecteerd dat via cc.aljazeera.net vrijgegeven wordt. Uiteindelijk zal er een gesprek plaatsvinden met omroepen waarbij de drijfveren en mogelijkheden om een (deel van een) programma onder een Creative Commons licentie op het Open Beelden platform te zetten, besproken zullen worden.

Het project zal tevens binnen een bredere context geplaatst worden. De gebruiker binnen de hedendaagse online participatiecultuur consumeert niet alleen mediacontent, maar produceert ook zelf. De ontwikkeling van applicaties als peer-to-peer programma’s hebben er daarnaast voor gezorgd dat de bovengenoemde ‘prosumer’ steeds makkelijker aan mediacontent kan komen. Parallel aan deze ontwikkelingen heerst er op het internet een steeds kleiner wordend begrip voor het auteursrecht, waarbij toegang tot informatie als het ware geclaimd wordt. Hierdoor ontstaat er een steeds groter wordend spanningsveld tussen het auteursrecht en toegang tot informatie. Kritiek op het auteursrecht komt echter niet enkel vanuit de illegale up- en downloadershoek, ook voorstanders van het auteursrecht erkennen de in zekere mate beperkte houdbaarheid van het auteursrecht. Hierdoor ontstaat een steeds grotere roep om een aanpassing van het auteursrecht binnen het digitale domein. Creative Commons is een reactie op deze roep om aanpassing. Het Open Beelden project bouwt daarbij niet alleen voort op de behoeften van de ‘prosumer,’ maar tracht tevens de behoeften van de maker van een creatief werk en de behoeften van de gebruiker van een creatief werk in overeenstemming te brengen.

Inge van Beekum is 22 jaar en masterstudente Nieuwe Media en Digitale Cultuur aan de Universiteit Utrecht. Het onderzoek in het kader van Open Beelden is onderdeel van de afstudeerstage. De betrokkenheid bij projecten rondom de digitalisering van de collecties van Beeld en Geluid ziet zij als een interessante aanvulling op de eerder opgedane theoretische en praktische kennis op het gebied van nieuwe media en het auteursrecht. Met name de aandacht voor creatief hergebruik van open content, en het aftasten van de mogelijkheden van Creative Commons-licenties, ziet zij als een interessante praktijkervaring.