Tagarchief: publiek domein

Unieke Japanse propagandafilms (1941-1945) open online beschikbaar

Beeld en Geluid stelt per 1 september een collectie Japanse weekjournaals uit de jaren 1941-1945 online beschikbaar. Deze films werden gebruikt als propaganda in voormalig Nederlands-Indië (nu Indonesië) dat onder Japanse bezetting stond van 1942 tot 1945. De (Japanse) auteursrechten zijn vervallen, waardoor deze films in het publieke domein zijn en open online beschikbaar worden gesteld. Onderzoekers, onderwijsinstellingen en het algemene publiek krijgen nu de gelegenheid om de films te bekijken, downloaden en te hergebruiken. De films op Open Beelden kun je hier vinden. Bekijk hieronder de trailer van dit project:

Propaganda
De films werden gebruikt door de Sendendu, de propaganda-afdeling van het Japanse militaire bestuur op Java, om de lokale bevolking van Indonesië te beïnvloeden. De films brengen enerzijds verslag uit over de laatste stand van zaken van het slagveld en politieke bewegingen, anderzijds komt ook het onderwijs van de Japanse cultuur en taal aan bod en worden mensen gestimuleerd tot het verbeteren van hun gezondheid en hygiëne. 


Studio Multifilm Batavia
Veel van de films zijn onder dwang vervaardigd in de Nederlandse studio Multifilm Batavia, die al voor de Japanse bezetting in Jakarta was gevestigd. Deze studio, onder leiding van de Nederlandse filmpionier Jan Cornelis Mol, was voor die tijd technisch en artistiek vooraanstaand. Mol beheerste diverse technieken zoals micro-cinematografie, versneld en vertraagd filmen, time-lapse en het gebruik van animaties. Hij had daarbij ook een duidelijke artistieke inslag. De Japanners dwongen Mol hen te helpen bij het vervaardigen van Japanse propagandafilms. Mede door de invloed en filmtechnieken van Mol zijn de Japanse films niet alleen historisch, maar ook film- en cultuurhistorisch van grote betekenis.

In onderstaande film over de preventie van malaria zien we diverse van de hierboven genoemde technieken terug:


Unieke collectie bij Beeld en Geluid

Kort na de Japanse capitulatie van 15 augustus 1945 is een groot aantal van deze Japanse propagandafilms door de terugkerende Nederlandse autoriteiten in Indonesië geconfisqueerd en naar Nederland verscheept. De films zijn na verloop van tijd ter conservering aangeboden bij het formele Film- en Fotoarchief van de RVD, een van de rechtsvoorgangers van Beeld en Geluid (bron). De films worden beheerd door het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, waar deze zijn opgeslagen, gedigitaliseerd en nu online beschikbaar worden gesteld. Voor zover bekend bestaat deze collectie alleen in Nederland.

Samenwerking NHK & Beeld en Geluid
De beschikbaarstelling is mede mogelijk gemaakt door voorafgaand onderzoek in samenwerking met NHK Enterprises Inc., de Japanse publieke omroep. In september 2019 startten Beeld en Geluid en NHK samen een onderzoekstraject op deze historisch belangrijke en unieke collectie door Natsuko Hayama uit Tokio, producer bij het Creative Business Center van NHK, gedurende elf maanden bij Beeld en Geluid onderzoek te laten doen naar deze filmcollectie. 

Doel van het project is om de collectie online toegankelijk te maken, onderzoek mogelijk te maken en een nieuw startpunt te creëren voor nieuwe gesprekken en ontdekkingen over deze gevoelige geschiedenis. 

 

1.890 video’s open beschikbaar: Polygoon Hollands Nieuws 1931 t/m 1937

Deze periode waarin we veel thuiswerken en internet zijn meerwaarde keer op keer bewijst, onderstreept nog eens extra het belang van het online beschikbaar stellen van archiefmateriaal onder een open licentie. Ondertussen zaten we niet stil bij Beeld en Geluid. In dit eerste kwartaal van 2020 hebben we bij elkaar 1.890 video’s uit de jaren 1931 t/m 1937 als publiek domein gemarkeerd en online gepubliceerd. Dat brengt de teller op meer dan 10.500 filmpjes met historische archiefbeelden uit vervlogen tijden op openbeelden.nl.

De publiek domein status van deze video’s is centraal vastgelegd in het hart van ons archief. Dat opent de deur voor open beschikbaarstelling op onder andere onze eigen website (zoeken.beeldengeluid.nl), via Open Beelden en bij Wikimedia.

Dit beeldmateriaal staat klaar voor uiteenlopend hergebruik, zoals onderzoek en onderwijs, het koppelen aan artikelen op Wikipedia, een videoclip maken, een meme, een gifje, documentaire of wat voor beeld- en/of geluidsproject dan ook. Ga er dus vooral zelf mee aan de slag.

De video’s zijn hier te vinden:

1931, 307 video’s: Open Beelden, 1931: Wikimedia
1932, 235 video’s: Open Beelden, 1932: Wikimedia
1933, 231 video’s: Open Beelden, 1933: Wikimedia
1934, 228 video’s: Open Beelden, 1934: Wikimedia
1935, 284 video’s: Open Beelden, 1935: Wikimedia
1936, 295 video’s: Open Beelden, 1936: Wikimedia
1937, 310 video’s: Open Beelden, 1937: Wikimedia

Hieronder een paar mooie video’s uit deze set:

Video uit 1931:

Video uit 1932:

Video uit 1933:

Video 1934:

Video uit 1935:

Video uit 1936:

Video uit 1937:

Veel nieuwe video’s beschikbaar – Publiek Domeindag 2020

Zo tegen het einde van 2019 hebben we weer flink wat nieuwe video’s op Open Beelden kunnen plaatsen. Deze website viert haar 10e verjaardag en daarmee heeft Beeld en Geluid afgelopen decennium een deel van haar collectie open beschikbaar gesteld om laagdrempelig open hergebruik te stimuleren. De collectie op Open Beelden is aangevuld met 1.245 video’s uit de collectie Polygoon Hollands Nieuws uit de jaren 1938, 1939, 1946, 1947 en 1948. Van dit materiaal is het auteursrecht verlopen en valt daarmee in het publieke domein.

Deze video’s kun je hier vinden:
1938: Open Beelden, 1938: Wikimedia
1939: Open Beelden, 1939: Wikimedia
1946: Open Beelden, 1946: Wikimedia
1947: Open Beelden, 1947: Wikimedia
1948: Open Beelden, 1948: Wikimedia

Polygoonjournaals uit 1949
We beginnen 2020 door opnieuw een set Polygoonjournaals op Open Beelden en Wikimedia te plaatsen. In dit geval gaat het om 262 fragmenten van bioscoopjournaals uit 1949.  Deze video’s vallen per 1 januari 2020 in het publieke domein en zijn vanaf dat moment volledig open beschikbaar voor elk verder hergebruik. Vanaf het nieuwe jaar zal de nieuwe set video’s hier beschikbaar komen op Open Beelden en in de categorie video’s uit 1949 via Wikimedia.

Publiek Domeindag 2020
Op vrijdag 10 januari 2020 organiseren we bij Beeld en Geluid in Hilversum Publiek Domeindag 2020. Op deze dag vieren we de levens en creaties van makers die meer dan 70 jaar geleden overleden zijn met diverse sprekers uit verschillende organisaties. Zo zullen we onder andere de levens van architect Joseph Cuypers, graficus Frans Bosen, en schrijfster Henriëtte Blaauw uitlichten.

Documentairemaker Pim Zwier zal vertellen over zijn documentaire over politiek tekenaar Albert Hahn, ‘de Getekende Hahn‘, gemaakt met archiefmateriaal uit van oa. Beeld en Geluid en het IISG.

Niet alleen makers van vroeger worden in het spotlight gezet maar ook makers die gebruik maken van publiek domein materiaal en daar nieuwe werken mee maken, zoals de projecten Open Archief en RE:VIVE. Er zijn ook 2 interactieve workshops waarbij je zelf aan de slag kunt gaan met het publiek domein materiaal van 2020. Er is een Wikimedia Edit-a-thon om publiek domein materiaal aan Wikipedia-artikelen te koppelen. Verder organiseren we workshop GIF’s maken waarmee je publiek domein materiaal nieuw leven in kan blazen en creatief kunt hergebruiken.

  • kom ook naar Publiek Domeindag 2020 bij Beeld en Geluid!
  • zie hier het volledige programma
  • de toegang is GRATIS, graag wel aanmelden via dit formulier 

Publiek Domein Dag is een jaarlijkse productie van de werkgroep Publiek Domein van de vereniging Open Nederland. De werkgroep is een samenwerking tussen Open Nederlandde Koninklijke Bibliotheekhet Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, het EYE Filmmuseum, en Wikimedia Nederland.

Hier een paar mooie nieuwe parels:

Video 1: 1938

Video 2: 1939

Video 3: 1946

Video 4: 1947

Video 5: 1948

Polygoon Hollands Nieuws uit 1948 in het publieke domein

1 januari wordt ook wel ‘Publiek Domein Dag‘ genoemd, de dag waarop ‘werken’ niet langer onder de bescherming van het auteursrecht en aanverwante rechten vallen. Beeld en Geluid ondersteunt dit initiatief van harte en grijpt ook deze gelegenheid aan om haar archief verder open beschikbaar te stellen. We hebben ruim 250 films uit de collectie Polygoon Hollands Nieuws uit 1948 als publiek domein beschikbaar gesteld. Open Beelden biedt per 1 januari 2019 in totaal ongeveer 2.100 video’s in het publieke domein aan en ruim 4.600 video’s onder een creative commons licentie. Al dit materiaal is via deze website te bekijken, te downloaden en gereed voor hergebruik. Momenteel zijn ruim 4000 video’s via Open Beelden gedoneerd aan Wikimedia, waarna koppeling met artikelen op Wikipedia mogelijk wordt. 

Publiek Domein
Hoe weet je nu of materiaal in het publieke domein valt? Als de maker een zelfstandig persoon is, komt een werk 70 jaar na overlijden van deze maker in het publieke domein. Als een instelling, bedrijf of organisatie wordt aangemerkt als de maker, geldt hiervoor dat het publiek domein ingaat op 1 januari 70 jaar na eerste openbaarmaking. Als materiaal in het publieke domein valt, zijn er geen rechthebbenden meer en hoef je dus ook geen toestemming te verkrijgen om de werken te hergebruiken.


Lees hier meer over het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid omgaat met auteursrecht en het onderzoek daarnaar binnen haar collectie met behulp van het ‘stroomschema online publicatie’.
 
Polygoon Hollands Nieuws uit 1948
In het licht van de wederopbouw is het van belang dat het Nederlandse volk weer vertrouwen krijgt in de samenleving. Hiertoe probeert het bioscoopjournaal zoveel mogelijk een positieve benadering te hanteren. De karakteristieke stem van commentator Philip Bloemendal speelt hierin een sleutelrol. De open beschikbaar gestelde weekjournaals geven een goed beeld van naoorlogs Nederland in 1948.

Klik hier voor een overzicht van alle weekjournaals uit de collectie Polygoon Hollands Nieuws uit 1948 die per 1 januari 2019 in het publiek domein zijn vervallen.

#PubliekDomeinDag
Op 3 januari 2019 vindt in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag Publiek Domein Dag plaats. Diverse sprekers lichten toe hoe hun organisatie omgaat met materiaal in het publieke domein, over de urgentie van open beschikbaarstelling, over de gevolgen daarvan, over diverse manieren van hergebruik en meer. Dus, wil je meer weten over het publieke domein, meld je aan en kom ook! Zie hieronder een overzicht van de sprekers en onderwerpen. Voor het uitgebreide programma en meer info klik hier.

10:00-10:15 Opening / spreker: Sebastiaan ter Burg (Circular Content)
10:15-10:45 Wat is publiek domein? / spreker: Maarten Zeinstra (IP Squared)
10:45-11:15 Cissy van Marxveldt en het lange leven van Joop ter Heul  / spreker: Monica Soeting (Huygens Instituut, biografe)

11:15-11:45 Beeld en Geluid in het publieke domein / spreker:  Ruurd Blom (mediamanager collectie toegang, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid)
11:45-12:15 Filmregisseur- en producent Haro van Peski / spreker: Rommy Albers (senior curator EYE)

13:15-13:45 Keramist Chris Lanooy / spreker: Johanna Jacobs (Historicus)
13:45-14:15 Zoeken naar Publiek Domein in de KB / spreker: Annemarie Beunen (auteursrechtjurist KB)
14:15-14:45 Emiel Fleerackers / spreker: Arno Kuipers (collectiespecialist Nederlandse taal- en letterkunde KB)
14:45-15:15  Herman Heijenbrock / spreker: Judith Gussenhoven (NEMO / Historynow.nl)

15:30-16:00 Bijdrage Tribe of Noise & copyclear en Wikimedia
16:00-16:30 Freddie Langeler / spreker: Karin Vingerhoets (collectiespecialist kinderboeken KB)

Polygoon Hollands Nieuws uit 1948
Hieronder een kleine greep uit de weekjournaals uit 1948 die nu voor per 1 januari 2019 in het publieke domein zijn gevallen. 

Propagandafilms van de Filmdienst der NSB open beschikbaar

Het relatief nieuwe medium film was van groot belang in de propagandamachine van de NSB. Dit wordt duidelijk aan de hand van de NSB-filmcollectie die Beeld en Geluid in samenwerking met het Netwerk Oorlogsbronnen online beschikbaar stelt binnen het project WO2 Open Data Depot. Het materiaal is als publiek domein gemarkeerd en wordt nu online vrijgegeven om grootschalig en laagdrempelig (wetenschappelijk) onderzoek mogelijk te maken en te stimuleren. De collectie bestaat uit zo’n 170 gedigitaliseerde films met name uit 1941 t/m 1944, waarvan een deel in de hoogste kwaliteit gescand is.

Propagandafilms van de Filmdienst der NSB open beschikbaar
Daar waar mogelijk streeft Beeld en Geluid ernaar materiaal ‘open’ online beschikbaar te stellen, dus niet alleen als stream, maar ook gratis als downloadbare file om grootschalig en laagdrempelig onderzoek en hergebruik mogelijk te maken en te stimuleren.

Eerder heeft Beeld en Geluid de gehele collectie Radio Oranje vrijgegeven, onder meer via Wikimedia. Ook gaat Beeld en Geluid samenwerkingen aan zoals met Yad Vashem, het Holocaust Remembrance Centre in Israël en nu binnen het hieronder beschreven project met het Netwerk Oorlogsbronnen (NOB), het kenniscentrum gefaciliteerd door het NIOD.

Logo Netwerk Oorlogsbronnen, bron:
https://www.oorlogsbronnen.nl/communicatie-toolkit-nob

WO2 Open Data Depot
Vanuit het Netwerk Oorlogsbronnen is het WO2 Open Data Depot in het leven geroepen met als doel meer kwalitatief hoogwaardige digitale bronnen rondom het thema Tweede Wereldoorlog beschikbaar stellen voor het brede publiek. Originele bronnen zoals correspondentie, foto’s, films, dagboeken, kranten, brochures en voorwerpen spreken tot de verbeelding en brengen de geschiedenis dichtbij het publiek.

Binnen dit project stelt het NIOD circa 800 foto’s van de Fotodienst NSB als open data beschikbaar. Parallel aan het traject van de Fotodienst sluit Beeld en Geluid hierbij aan met het vrijgeven van de filmcollectie van de Filmdienst der NSB.

Het gaat om zo’n 170 gedigitaliseerde films, waarvan een deel in HD1080i gescand is. De films bestrijken met name de periode 1941 t/m 1944 plus een enkele vroegere film. Het materiaal wordt nu open vrijgegeven om verder onderzoek te stimuleren.

Filmdienst der NSB
De Duitse inval in 1940 bood de NSB-propaganda nieuwe kansen. Mussert zag zichzelf als de toekomstige heerser van Nederland en koos openlijk de kant van de bezetter. Omdat de filmcamera’s van de NSB bij het Duitse bombardement op Rotterdam verloren waren gegaan, werden productiemaatschappijen Polygoon en Profilti door de Duitsers verplicht de NSB met filmopnames terzijde te staan bij het verkondigen van de ‘Nieuwe Tijd’.

In 1941 stelde Mussert filmregisseur en NSB-lid G.J Teunissen aan als leider van de ‘Filmdienst der N.S.B’. Onder leiding van de ervaren Teunissen werden de zaken professioneel aangepakt.  Met een eigen filmjournaal, ‘Spiegel der Beweging’ moest het Nederlandse bioscooppubliek voor de NSB winnen.

Edwin Klijn, programmamanager NOB over de historische waarde van deze collectie films:
de historische waarde van de films van de Filmdienst NSB is groot, om diverse redenen. Allereerst vertellen de films ons heel veel over het ideaalbeeld dat de NSB haar leden en de volksgenoten wilde voorspiegelen: orde, discipline, tucht, patriottisme, volksbelang voor individueel belang. Daarnaast laten de films goed zien aan welke emoties de NSB probeerde te appelleren: eensgezindheid, saamhorigheid en lotsverbondenheid. De aantrekkingskracht van de NSB – in 1943 telde de beweging maar liefst 100.000 leden – is in de historiografie een onderbelicht thema waar pas de laatste jaren meer aandacht voor is onder historici. Ook geven de opnames een indruk van de waarde die de NSB – en in het algemeen fascisten en nationaal-socialisten – hechten aan film als laagdrempelig propagandamiddel om het volk tot De Nieuwe Tijd te bekeren.

Geconfisqueerd oorlogsmateriaal
Bij deze collectie films gaat het om ‘geconfisqueerd oorlogsmateriaal’. Advocaat Roland Wigman schreef het artikel “Nieuwe inzichten in vijandelijk auteursrecht” (2010) in het tijdschrift voor Auteurs-, Media- & Informatierecht. In dit artikel haalt Wigman het Besluit Ontbinding Landverraderlijke Organisaties (BOLO) aan van september 1944, waarbij alle eigendommen van deze organisaties werden afgenomen, waaronder het auteursrecht. Voor de precieze inhoud van dit besluit en een overzicht van de 41 organisaties, zie hier.

Publiek domein
De films vallen in het publieke domein. Dat betekent dat er geen auteursrechten meer op rusten. Aangezien de films langer dan 70 jaar geleden door de NSB zijn gepubliceerd, zijn de auteursrechten inmiddels vervallen en de films in het publiek domein gekomen.

Er is door Beeld en Geluid en NOB besloten dat de lichten op groen staan wat betreft open publicatie van deze set films.

#demediamindfuck
Bij Beeld en Geluid loopt momenteel de tentoonstelling Nieuws of Nonsens: #demediamindfuck, een audiovisuele tentoonstelling over o.a. fake news en filterbubbels.

Met het open vrijgeven van deze collectie slaan we een historische brug naar huidige tijden van nepnieuws, filterbubbels en mediahypes. Propaganda is niet door de fascisten uitgevonden. Wel waren ze de eersten in de 20e eeuw die ‘nieuwe media’ – op dat moment foto, film en grammofoonplaten – benutten om hun boodschap groots en meeslepend te verkondigen onder de ‘gewone’ man en vrouw.

De collectie van Filmdienst der NSB wordt nu voor het eerst in zijn geheel open online beschikbaar gesteld om grootschalig en laagdrempelig onderzoek en hergebruik mogelijk te maken en te stimuleren.

Waar vind ik de films?

Publiek domein dag 2018

Op 1 januari van elk nieuw jaar komen er veel werken beschikbaar in het publieke domein. Het publiek domein is een term die gebruik wordt om aan te geven dat werken niet langer onder de bescherming van het auteursrecht en aanverwante rechten vallen. 1 januari wordt ook wel ‘publiek domein dag‘ genoemd.

Publiek Domein
In geval van een zelfstandig persoon als maker komt een werk 70 jaar na overlijden van deze maker in het publieke domein. Als de maker aangeduid is als instelling, bedrijf of organisatie geldt hiervoor 70 jaar na eerste openbaarmaking. In deze situatie is er geen rechthebbende en hoef je dus ook geen toestemming verkrijgen om de werken te hergebruiken.

1 januari 2018
Dit open mediaplatform biedt per 1 januari 2018 ongeveer 1.700 video’s in het publieke domein. Per 1 januari 2018 komen er zo’n 100 video’s op Open Beelden voor het eerst in het publieke domein. Het gaat om video’s uit de collectie Polygoon Hollands Nieuws die zijn uitgezonden in het jaar 1947. Klik hier voor een overzicht van de titels.

#PubliekDomeinDag
Op 5 januari 2018 vindt in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag de publiek domein dag plaats. Onderwerpen van deze bijeenkomst zijn onder meer:

  • Waar worden werken in het publiek domein gebruikt?
  • Update hervorming auteursrecht
  • Data van/over kunst in het publiek domein

Klik hier voor het hele programma van deze dag.

Hieronder enkele video’s uit de set die per 1 januari 2018 publiek domein zijn:

Economies of the Commons 2

Economies of the Commons 2: Paying the Costs of Making Things Free
Internationale conferentie, seminar en openbare avondprogramma’s met o.a. Charlotte Hess (Syracuse University, NY)
Amsterdam en Hilversum
11 – 13 november 2010

Economies of the Commons 2 is een tweedaags internationaal congres op 12 en 13 november in De Balie in Amsterdam, voorafgegaan door een internationaal seminar over open video van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid op 11 november in Hilversum. Economies of the Commons 2 kijkt kritisch naar de economische aspecten van het online publieke domein en publiek toegankelijke informatiebronnen, kennis en media (de zogenoemde ‘digital commons’). De afgelopen 10 jaar hebben publiek toegankelijke informatiebronnen een sterke groei doorgemaakt. De bezoekersaantallen lopen in de miljoenen, in sommige gevallen zelfs per dag. Het succes van projecten als Wikipedia, Beelden voor de Toekomst en Europeana geeft wel aan hoe levendig het nieuwe digitale publieke domein is. Publiek toegankelijke informatiebronnen zijn niet langer exclusief voorbehouden aan digitale ‘insiders’, maar worden met veel enthousiasme door steeds meer mensen gebruikt.

Voorstanders zijn vol lof over de laagdrempeligheid (lage kosten) van open content voor gebruikers, en de samenwerkingsverbanden waarmee open content gepaard gaat. Critici stellen daar tegenover dat open content de ‘poortwachtersfunctie’ van auteurs, de wetenschap en professionele instituties ondermijnt en bovendien geen betrouwbaar eigen verdienmodel heeft. Economies of the Commons 2 biedt een cruciale analyse van de duurzame economische modellen die het voortbestaan en de verdere ontwikkeling van het online publieke domein kunnen waarborgen. We besteden aandacht aan nieuwe hybride oplossingen voor het archiveren, benaderen en hergebruiken van onlinecontent die niet alleen commercieel interessante mogelijkheden bieden maar eveneens het publieke belang dienen in de hedendaagse geglobaliseerde informatie-economie.

Economies of the Commons 2 is een vervolg op het succesvolle Economies of the Commons-congres dat in april 2008 plaatsvond. Het programma bestaat uit:
•    11 november, Hilversum: een internationaal seminar over open video georganiseerd door het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid
•    12 & 13 november, Amsterdam: een tweedaags internationaal congres en twee openbare avondprogramma’s

Sprekers:
Charlotte Hess (Syracuse University – Keynote), Ben Moskowitz (Open Video Alliance), Simona Levi (Free Culture Forum), Bas Savenije (Koninklijke Bibliotheek), Yann Moulier Boutang (Multitudes), Peter B. Kaufman (Intelligent Television), Harry Verwayen (Europeana), James Boyle (Duke University), Jeff Ubois (DTN), Sandra Fauconnier (NIMK), Dymitri Kleiner (Telekommunisten), Nathaniel Tkacz (Universiteit van Melbourne), etc.